Τόπος – Φώς – Άνθρωπος - Νίκος Παπαλουκάς
Την καινούργια εικαστική πρόταση του Νίκου Παπαλουκά παρουσιάζει η γκαλερί Αποκάλυψη στην Λευκωσία από τις 17 μέχρι τις 31 Ιανουαρίου. Υπό τον τίτλο «Τόπος- Φώς – Άνθρωπος ως μνήμη και ως προσδοκία» ο καλλιτέχνης παρουσιάζει μια σειρά από ζωγραφικά έργα, χαρακτικά αλλά και κολλάζ.
Πρόκειται για την πρώτη ατομική έκθεση του καλλιτέχνη στην Κύπρο μετά το τέλος των μεταπτυχιακών του σπουδών στην Αγγλία. Μια έκθεση που μας δίνει την ευκαιρία να δούμε την εξέλιξη και τις επιρροές που έχει δεχθεί ο καλλιτέχνης μετά την παραμονή του στο εξωτερικό. Για όσους γνωρίζουν την παλαιότερη δουλειά του Νίκου Παπαλουκά γνωρίζουν ότι ο καλλιτέχνης είχε αναπτύξει μια ξεκάθαρη προσωπική γραφή. Τα έργα του είχαν την δική τους ταυτότητα. Τόσο αισθητικά όσο και θεματικά υπήρχε μια νοητή συνέχεια και σταθερότητα. Κοιτάζοντας την νέα έκθεση γίνεται προφανές ότι ο καλλιτέχνης δεν απαρνήθηκε την προσωπική του γραμμή και δημιουργική γραφή. Αντίθετα διατήρησε το προσωπικό του στυλ εξελίσσοντάς το περαιτέρω.
Ο Νίκος Παπαλουκάς είναι ένας καλλιτέχνης που δεν φοβάται να χρησιμοποιήσει τα έντονα χρώματα στα έργα του. Το χρώμα του είναι απόλυτα καθαρό. Δεν υπάρχουν προσμίξεις χρωμάτων ή διαβαθμίσεις. Οι όγκοι και η αίσθηση του τρισδιάστατου δεν προσδίδονται με τα χρώματα, αντίθετα τα χρώματα του είναι επίπεδα. Σαν θεματική ο καλλιτέχνης εμπνέεται από μυθολογικές εικόνες και ιστορίες. Απεικονίζει τον ορατό κόσμο γύρω μας αλλά όχι ρεαλιστικά. Αναλύει τις διάφορες φόρμες των αντικειμένων, των ανθρώπων, των στοιχείων, τις απλοποιεί και τις μετατρέπει σε απλά γεωμετρικά σχήματα και όγκους. Το στοιχείο αυτό προϋπάρχει και σε παλαιότερη δουλειά του καλλιτέχνη. Στα έργα όμως που παρουσιάζονται στην γκαλερί Αποκάλυψη γίνεται ακόμα πιο έντονα. Αφαιρεί τελείως τις επιμέρους λεπτομέρειες των αντικειμένων. Αυτό τους δίνει μια οικουμενικότητα καθώς στα έργα του δεν αναγνωρίζουμε πλέον το συγκεκριμένο αντικείμενο αλλά ένα γενικό σύμβολο του αντικειμένου που απεικονίζεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις η αφαίρεση των λεπτομερειών φτάνει σε τέτοιο βαθμό που δυσκολευόμαστε να διαβάσουμε το αντικείμενο που απεικονίζεται και πρέπει να ανατρέξουμε στην βοήθεια του τίτλου για να το αναγνωρίσουμε. Η διαδικασία της εικαστική ανάλυσης της φόρμας σε γεωμετρικό σχήμα και η υπεραπλούστευση του αντικειμένου σε σημείο που να μην είναι εύκολα αναγνωρίσιμο στο κοινό είναι χαρακτηριστικά της κυβιστικής ζωγραφικής κίνημα που επηρέασε φανερά τον καλλιτέχνη. Φυσικά η αισθητική των έργων του Νίκου Παπαλουκά απομακρύνεται από την αισθητική των έργων των χαρακτηριστικών εκπροσώπων του κυβισμού, Πικάσο και Μπράκ.
Ας διαβάσουμε.
Κοιτάζοντας τα πολιτιστικά δρώμενα της πρωτεύουσας, συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν ταυτόχρονα δύο διαφορετικά καλλιτεχνικά πρότζεκτ που ασχολούνται με τα «έντυπα», τόσο σαν αντικείμενο όσο και σαν έναυσμα για θεωρητικό προβληματισμό. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει η παρουσίαση περιοδικών «Mag Dossier #1» στο πολυχώρο «Φυτώριο» του Συλλόγου Εικαστικών Καλλιτεχνών και η περιοδεύουσα βιβλιοθήκη «Bidoun Library» στο καινούργιο εικαστικό πολυχώρο «Point Centre for Contemporary Art». Και οι δύο παρέχουν την δυνατότητα στον θεατή να φυλλομετρήσει ή ακόμη και να διαβάσει ένα από τα έντυπα που υπάρχουν στον χώρο. Φυσικά η ομοιότητα των δύο αυτών εκθέσεων είνα καθαρά επιφανειακή και περιορίζεται στο πιο πάνω στοιχείο. Ας τις δούμε όμως πιο αναλυτικά.
Η έκθεση «Mag Dossier #1» είναι μια πρωτοβουλία του Peter Eramian, καλλιτέχνη και εκδότη περιοδικών «Cyprus Dossier» «Shopping Hour». Η αγάπη του για τα περιοδικά και η ενασχόληση του με τις εκδόσεις τον οδήγησε στην δημιουργία μιας πλούσιας συλλογής περιοδικών και τελικά στην τωρινή παρουσίαση. Ο ίδιος επιμελήθηκε την έκθεση επιλέγοντας τόσο τα έντυπα που θα παρουσιαστούν όσο και τον τρόπο παρουσίασης τους. Πρόκειται για εναλλακτικούς εκδοτικούς οίκους και περιοδικά κυρίως με κοινωνικοπολιτική θεματική αλλά και περιοδικά τέχνης και δημιουργικότητας. Ανοίγοντας την συλλογή του σε εμάς, ο καλλιτέχνης πετυχαίνει δύο πράγματα. Αρχικά προσφέρει στο κοινό την δυνατότητα να διαβάσει συγκεκριμένα περιοδικά που δεν κυκλοφορούν στην Κυπριακή Αγορά και είναι δυσεύρετα. Ταυτόχρονα παρουσιάζοντας περιοδικά σε παρόμοιο ύφος με τις δικές του εκδόσεις, μπορεί να δημιουργεί και να ανοίγεται σε κοινό που προηγουμένως αγνοούσε την ύπαρξη του. Όποιοι και να είναι οι λόγοι όμως για τους λάτρεις της ανάγνωσης και των περιοδικών μια βόλτα από την έκθεση αξίζει τον κόπο, η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 26 Ιανουαρίου.
Σε ένα διαφορετικό ύφος κινείται το project «Bidoun Library». Πρόκειται για μια περιοδεύουσα βιβλιοθήκη που ιδρύθηκε από του εκδότες του περιοδικού «Bidoun» το 2009. Πρόκειται για μια συλλογή από βιβλία, περιοδικά και άλλα έντυπα που συσχετίζονται με κάποιο τρόπο με την Μέση-Ανατολή. Σύμφωνα με τους ιδρυτές ο όρος Μέση Ανατολή εφευρέθηκε από τους Δυτικούς την δεκαετία του 90. Σαν όρος χρησιμοποιείται περισσότερο σε θεωρητικό επίπεδο όχι τόσο σαν γεωγραφική τοποθεσία. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία στόχο έχει να προβληματίσει γύρω από τις ιδέες, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα σχετικά με το τι είναι η «Μέση Ανατολή» και οι άνθρωποι της. Ο θεατής μέσα από την έκθεση μοιάζει να βρίσκεται μπροστά σε ένα καθρέφτη στον οποίο αντανακλούνται πίσω οι προκαταλήψεις του καλώντας τον να τις αναγνωρίσει και ίσως έτσι να τις εξορκίσει. Ακόμα μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία, για όσους δεν φοβούνται την διαδικασία της αυτοκριτική. Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου.
Οι γυναίκες του Ντίνου Μιχαηλίδη
Μια διαφορετική έκθεση παρουσιάζει η γκαλερί Γκλόρια από το Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2012 μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2013. Πρόκειται για την έκθεση κεραμικής του Ντίνου Μιχαηλίδη με τίτλο «Γυναίκες».
Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος της έκθεσης η θεματική του καλλιτέχνη είναι οι γυναίκες. Πρόκειται για ένα θέμα που χαρακτηρίζει την δουλειά του καλλιτέχνη και στο παρελθόν. Οι γυναίκες του Ντίνου Μιχαηλίδη είναι έντονα ερωτικές. Ο καλλιτέχνης τονίζει ιδιαίτερα την θηλυκότητα τους δημιουργώντας φιγούρες με υπερμεγέθη στήθη και έντονα οπίσθια. Με μια καρτουνιστική διάθεση τονίζει τα χαρακτηριστικά που συνδέονται αποκλειστικά με τις γυναίκες. Ο καλλιτέχνης δεν παραμένει μόνο στην δημιουργία της φόρμας των φιγούρων αλλά τις ζωγραφίζει κιόλας. Κάθε φιγούρα έχει ζωγραφισμένα τα ρούχα και τα αξεσουάρ της. Τα πιο πάνω στοιχεία χαρακτηρίζονται από μια ιδιαίτερη σημασία στην λεπτομέρια, για παράδειγμα στα ρούχα μπορεί κανείς να παρατηρήσει τα κουμπιά, την δαντέλα, το μοτίβο, ενώ όλες οι γυναίκες φορούν έντονα κοσμήματα, κολιέ βραχίολια, σκουλαρίκια, ακόμη και δαχτυλίδια. Αυτό φανερώνει και την καλή γνώση της τεχνικής από τον καλλιτέχνη.
Οι γυναίκες του Ντίνου Μιχαηλίδη είναι προκλητικές με την απόλυτη σημασία της λέξης. Έχουν έντονα βαμμένα μάτια και νύχια, φορούν προκλητικά ρούχα που καλύπτουν (αν καλύπτουν) ελάχιστα και έχουν προκλητικές στάσεις. Παρόλα αυτά όμως η τέχνη του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί χυδαία. Ο θεατής δεν νιώθει αμηχανία μπροστά στα έργα του Ντίνου Μιχαηλίδη, το αντίθετο θα έλεγα. Τα έργα του προκαλούν το χαμόγελο πιθανώς και το γέλιο του θεατή. Αυτό οφείλεται στην χιουμοριστική, σαρκαστική διάθεση του ίδιου του καλλιτέχνη που αντικατοπτρίζεται στο αποτέλεσμα των έργων του.
Κοιτάζοντας τα γλυπτά του Νίνου Μιχαηλίδη, αντιλαμβανόμαστε ότι η τόση σημασία στην λεπτομέρεια που έχει δώσει θα μπορούσε να μας φτάσει στο σημείο να τα χαρακτηρίσουμε κιτς. Ακόμη και αυτό το σημείο όμως, δεν είναι αρνητικό καθώς ο καλλιτέχνης κατορθώνει να δημιουργήσει το ενδιαφέρον του θεατή που αυθόρμητα μπαίνει στην διαδικασία να παρατηρήσει με προσοχή το έργο εντοπίζοντας τα διάφορα χαρακτηριστικά τους, τις λεπτομέριες πάνω στα ρούχα τους, τα αξεσουάρ τους. Η κάθε γυναίκα έχει διαφορετική έκφραση στο πρόσωπο. Ο καλλιτέχνης κατορθώνει να αποδώσει τις διαφορετικές συναισθηματικές/νοητικές καταστσεις και πάλι με μια καρτουνιστική διάθεση.
Σε γενικές γραμμές πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα έκθεση, ένα ανάλφρο διάλειμμα από την σοβαρότητα και το βάρος που κουβαλούν πολλές σύγχρονες εκθέσεις.
2013 Μια νέα εποχή στην Τέχνη
Το 2013 μπήκε για τα καλά. Μια χρονιά που δεν περιμέναμε με ανυπομονησία, το αντίθετο θα έλεγα. Είναι μια χρονιά που μπαίνει υποσχόμενη δυσκολίες και δυσάρεστες αλλαγές. Όπως όλοι οι κλάδοι έτσι και για όσους ασχολούνται με τα πολιτιστικά οι δύσκολες συνθήκες είναι δεδομένες. Για τον τομέα των εικαστικών τεχνών οι δραματικές κρατικές περικοπές σε ήδη χαμηλά κονδύλια για την αγορά έργων, οι περιορισμένες επενδύσεις ιδιωτικών φορέων όπως οι τράπεζες αλλά και ιδιωτών γενικότερα σημαίνουν ολοένα και πιο περιορισμένη ζήτηση για έργα τέχνης. Το αποτέλεσμα αυτής της μείωσης, που όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με τον κλάδο των εικαστικών τεχνών το έχουν βιώσει ήδη εδώ και ένα χρόνο, είναι μια έντονη μείωση πωλήσεων και κατ’επέκταση τιμών στα έργα τέχνης. Μέσα σε ένα διάστημα 6 μηνών, οι μειώσεις γίνονται ολοένα και πιο φανερές. Τόσο σε ατομικές εκθέσεις όσο και σε ομαδικές εκθέσεις βρίσκουμε ολοένα και περισσότερες «ευκαιρίες» με έργα μέχρι και 50% χαμηλότερα από παλιά.
Είναι σίγουρα στενάχωρο να διαπιστώνεις την οικονομική στενότητα που βιώνουν οι καλλιτέχνες λόγω των καταστάσεων. Ειδικότερα όταν πρόκειται για καλλιτέχνες που έχουν χαράξει μια λαμπρή πορεία και που τώρα έχοντας φτάσει σε μια ώριμη φάση στην καριέρα τους βρίσκονται σε αυτή την θέση. Ταυτόχρονα όμως υπάρχει και ένα θετικό στοιχείο. Τα τελευταία χρόνια, προ κρίσης είχαμε γίνει μάρτυρες μιας υπερβολικής και ίσως αδικαιολόγητης αύξησης τιμών. Η ευκολία με την οποία ορισμένοι καλλιτέχνες και φορείς τιμολογούσαν σε υπερβολικά ψηλές τιμές τα έργα οδήγησε στην δημιουργία μιας «φούσκας» τιμών. Οι παραφουσκωμένες τιμές, στην πραγματικότητα δεν αντικατόπτριζαν με κανένα τρόπο την πραγματική αγοραστική δύναμη των Κυπρίων σε ότι αφορά τα έργα τέχνης. Απλά πιστεύω έγινε και η τέχνη ένα θύμα μιας μόδας/τάσης που πρόσταζε την απόκτηση έργων τέχνης και οδήγησε στην γοργή αύξηση τιμών. Ένα φαινόμενο που έχουμε δει και σε πολλούς άλλους κλάδους. Βραχυπρόθεσμα αυτό μπορεί να βοήθησε τους καλλιτέχνες προσφέροντας τους γρήγορα και υψηλά κέρδη, μακροπρόθεσμα όμως ήταν μια ψευδαίσθηση που όλοι βλέπουμε τώρα να καταρρέει. Η αλήθεια όμως είναι πάντοτε καλύτερη από τις ψευδαισθήσεις. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η κρίση θα αποκαλύψει πολλές αλήθειες. Θα αναγκάσει πολλούς να σταματήσουν να δημιουργούν με γνώμονα το εύκολο κέρδος και να αφεθούν να δημιουργούν απλά και μόνο γιατί το αγαπούν και το έχουν πραγματικά ανάγκη. Θα αναγκάσει πολλούς να γίνουν πιο ταπεινοί και να αφουγκραστούν πραγματικά το κυπριακό κοινό και τις ανάγκες του. Θα αναγκάσει πολλούς να αναζητήσουν ευκαιρίες στο εξωτερικό και να αναμετρηθούν με καλλιτέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο, βγάζοντας τους έτσι έξω από την περιοχή ασφαλείας τους, αναγκάζοντας τους να γίνουν καλύτεροι. Άλλωστε η τέχνη χαρακτηρίζεται πάντα από την ικανότητα της να ξαναγεννιέται.
RSS Feed