Ναρκισσιστικό Εγώ
Την ατομική έκθεση του νέου Κύπριου καλλιτέχνη Μιχάλη Χαραλάμπους παρουσιάζει ο πολυχώρος Is Not Gallery από τις 11 μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2013. Με τον αγγλικό τίτλο «Narcissistic Ego» στα Ελληνικά, Ναρκισσιστικό Εγώ ο καλλιτέχνης παρουσιάζει μια σειρά από έργα δημιουργημένα με διαφορετικά μέσα, επιτοίχεια έργα, τρισδιάστατα γλυπτά, κατασκευές, βίντεο.
Παρόλη την χρήση διαφόρων μέσων για να εκφραστεί εντούτοις τα έργα χαρακτηρίζονται από μια κοινή αισθητική και είναι εμφανές ότι ανήκουν στο ίδιο εικαστικό κύκλο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα έργα να συνυπάρχουν αρμονικά μέσα στον χώρο της γκαλερί. Κοιτάζοντας τόσο τον ίδιο τον τίτλο της έκθεσης Ναρκισσιστικό Εγώ όσο και τα ίδια τα έργα μπορούμε να αναγνωρίσουμε πολλά στοιχεία σχετικά με το σκεπτικό και τους στόχους του ίδιου του καλλιτέχνη. Όπως όλοι γνωρίζουμε ο όρος «ναρκισσιστικό», προέρχεται από την Ελληνική Μυθολογία και τον Νάρκισσο ο οποίος ερωτεύτηκε την αντανάκλαση του εαυτού του στον ποταμό. Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί το στοιχείο της αντανάκλασης, ενσωματώνοντας καθρευτιζόμενες επιφάνειας πάνω στις οποίες στέκουν τα γλυπτά του. Ακόμη μέσα στα έργα του συχνά αναγνωρίζουμε την απομόνωση στοιχείων του φυσικού σώματος του ίδιου του Μιχάλη Χαραλάμπους. Αυτή η αποδόμηση του φυσικού σώματος και η εξονυχιστική ανάλυση σε οπτικό επίπεδο οδηγεί στην δημιουργία των πιο αφαιρετικών μορφών και φορμών που βλέπουμε στα έργα του καλλιτέχνη. Σε αυτές τις αφαιρετικές φόρμες δεν αναγνωρίζουμε πλέον τα φυσικά χαρακτηριστικά του καλλιτέχνη, με αυτό το τρόπο τα έργα αποκτούν πλέον μια πιο οικουμενική υπόσταση, θα μπορούσαν θα έλεγε κανείς να ανήκουν στον οποιοδήποτε. Πιστεύω ότι οι πιο αφαιρετικές φόρμες καθώς και οι καθρεύτες μοιάζουν να είναι το κάλεσμα του καλλιτέχνη προς τον θεατή να προβεί και ο ίδιος σε μια ενδοσκόπηση και σε μια ανάλυση του εγώ του.
Αφορμή για αυτή την σειρά από έργα πιθανώς να είναι μια πολύ προσωπική διαδρομή/εξερεύνηση του καλλιτέχνη που είχε σαν στόχο να ανακαλύψει το ίδιο του τον εαυτό. Η διαδικασία αυτής της εξερεύνησης μοιάζει να εξελίχτηκε σαν κάτι περισσότερο από μια απλή ανακάλυψη του ίδιου του του εαυτού. Απώτερος στόχος του καλλιτέχνη όπως ο ίδιος τον εκφράζει είναι να αποκαλύψει τα πάθη του. Αναγνωρίζοντας, μαθαίνοντας και ξεπερνώντας τα πάθη μας, μπορεί σταδιακά να οδηγηθούμε στην διάλυση του Εγώ και στην αντίληψη του εαυτού μας όχι σαν μονάδες αλλά σαν κομμάτια ενός οργανικού συνόλου. Μπορούμε να αναπτύξουμε ουσιαστικά ένα πιο συλλογικό τρόπο σκέψης. Αυτή η ιδέα μας δίνει μια μεταφυσική διάσταση στα έργα του καλλιτέχνη. Γενικά πρόκειται για μια συγκροτημένη δουλειά στην οποία ούτε η φιλοσοφική ιδέα αλλά ούτε και το αισθητικό αποτέλεσμα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.
Pop up Nicosia
Την πρωτοβουλία του Δήμου Λευκωσίας να διοργανώσει την εκδήλωση «Pop up 2013» στην Λεωφόρο Μακαρίου την έχουν ακούσει και πιθανώς επισκεφτεί η πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης της Λευκωσίας. Πρόκειται για την πολύ αξιόλογη πρωτοβουλία του Δήμου Λευκωσίας να προσπαθήσει να αναζωογονήσει το παραμελημένο πια κέντρο της πόλης παραχωρώντας κάποια από τα καταστήματα σε άτομα ή ομάδες για να τα λειτουργήσουν για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις καθώς στόχος είναι να προωθηθούν ταυτόχρονα και οι τέχνες. Μάλιστα γίνεται προσπάθεια να υπάρξει μια ποικιλία από καλλιτεχνικές δραστηριότητες έτσι ώστε να προκληθεί το ενδιαφέρον της μεγαλύτερης δυνατής μερίδας του κοινού.
Από εικαστικής άποψης παρόλο που υπάρχουν πολλά έργα τέχνης και εικαστικές δραστηριότητες σε όλους σχεδόν τους χώρους, το αμιγώς εικαστικό γεγονός είναι το προσωρινό μουσείο «Between a Woman and a Mountain» το οποίο επιμελήθηκε ο εικαστικός Φάνος Κυριάκου και χρηματοδότησε η CYTA . Στην πραγματικότητα το συγκεκριμένο πρότζεκτ δεν θα το χαρακτήριζα σαν μουσείο, ούτε και έκθεση. Πιστεύω ότι ουσιαστικά ολόκληρο το «Μουσείο» είναι ένα έργο τέχνης του ιδίου του εικαστικού. Δηλαδή πιστεύω ότι ο Φάνος Κυριάκου, επιμελήθηκε την έκθεση και η διαδικασία της επιμέλειας της αλλά και το τελικό αποτέλεσμα είναι το δικό του έργο τέχνης. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγήθηκα από τον ανορθόδοξο τρόπο τοποθέτησης των έργων αλλά και από τον φωτισμό. Το σημαντικό για τον Κυριάκου φαίνεται να είναι περισσότερο το αισθητικό αποτέλεσμα παρά η καλύτερη δυνατή προβολή των έργων. Ο θεατής οδηγείται έτσι στην ανάγνωση της έκθεσης σαν ένα ενιαίο σύνολο παρά σαν έργα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι εκδηλώσεις του καταστήματος που διαχειρίζεται το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας. Στον συγκεκριμένο χώρο το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών επιλέγει να δώσει έμφαση στην εκπαιδευτική διάσταση της παρουσίας του φέρνοντας κοντά στον κοινό τα σεμινάρια χαρακτικής καθώς και κινηματογράφου.
Γενικά το Pop Up 2013 είναι μια θαυμάσια ευκαιρία για το κοινό να έρθει πιο κοντά στην τέχνη αλλά και να γνωρίσει νέους δημιουργούς. Παρόλα αυτά, εκείνο που προκαλεί εντύπωση στην όλη διοργάνωση είναι η βροντερή απουσία των γκαλερί. Δηλαδή παρόλο που το όλο φεστιβάλ έχει σαν στόχο την ανάπτυξη των τεχνών δεν υπάρχει η παρουσία καμίας από τις «παραδοσιακές» γκαλερί της Λευκωσίας. Χωρίς να γνωρίζω αν αυτό οφείλεται σε παράληψη του Δήμου που ίσως να προτίμησε πιο εναλλακτικές προτάσεις ή των γκαλερί, που ίσως να ήθελαν να παραμείνουν στα παλιά και γνωστά, πιστεύω ότι η παρουσία τους σε αυτή την διοργάνωση θα ήταν πολύ σημαντική. Καθώς οι γκαλερί έχουν ήδη φιλότεχνο κοινό το οποίο τις παρακολουθεί και στο οποίο απευθύνονται θα λειτουργούσαν ενισχυτικά ως και προς τους άλλους χώρους. Παράλληλα η συμμετοχή σε ένα τέτοιο φεστιβάλ θα έδινε τον αέρα της αναζωογόνησης και της νέας ενέργειας που τόσο χρειάζονται οι γκαλερί ειδικά αυτή την περίοδο με τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν λόγο κρίσης. Ελπίζουμε να το δούμε στο μέλλον. Στο παρόν ας απολαύσουμε για λίγο ακόμα την θαυμάσια αυτή πρωτοβουλία του Δήμου Λευκωσίας.
Ίδρυμα Νίκος Κουρούσιης
Τα εγκαίνια του πολιτιστικού Ιδρύματος Νίκου Κουρούσιη στο Μιτσερό τέλεσε την Δευτέρα 7 Οκτωβρίου ο αξιότιμος Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού Κυριάκος Κενεβέζος. Το ίδρυμα Νίκου Κουρούσιη είναι ίσως το αποκορύφωμα της προσπάθειας του καλλιτέχνη να προσφέρει στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου. Δημιουργήθηκε από την ιδιωτική πρωτοβουλία του καλλιτέχνη με προσωπικά του έξοδα. Στην χώρο του ιδρύματος υπάρχει μουσείο που φιλοξενεί δείγματα των διαφόρων περιόδων της εικαστικής του δημιουργίας. Υπάρχει επίσης και κατάστημα στο οποίο υπάρχουν όλες οι εκδόσεις από εκθέσεις του καλλιτέχνη, χαρακτικά καθώς και μικρά έργα ενώ θα λειτουργεί και καφετέρια. Παράλληλα στα πλαίσια του Ιδρύματος γίνεται μια προσπάθεια καταγραφής του έργου του καλλιτέχνη, πέρα από την δουλειά που υπάρχει στον χώρο του Μουσείου.
Ο Νίκος Κουρούσιης θεωρείται από τους σημαντικότερους εν ζωή καλλιτέχνες της σύγχρονης Κυπριακής τέχνης. Σαν εικαστικός ανήκει στην ομάδα των πρωτοπόρων για τα Κυπριακά δεδομένα καλλιτεχνών. Την ομάδα που την δεκαετία του 60 επιστρέφοντας από τις σπουδές τους στο εξωτερικό με καινούργιες ιδέες και προτάσεις ανανέωσαν και ουσιαστικά διαμόρφωσαν την μορφή της σύγχρονης Κυπριακής τέχνης. Αυτό που πέτυχε η γενεά των καλλιτεχνών στην οποία ανήκει ο Νίκος Κουρούσιης είναι να συγχρονίσει το Κυπριακό εικαστικό τοπίο με το παγκόσμιο εικαστικό τοπίο.
Ο Νίκος Κουρούσιης σπούδασε στο Λονδίνο στο Hornsey College of Art και στο Saint Martin’s. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 60 ο καλλιτέχνης ασχολείται κυρίως με την αφαιρετική ζωγραφική. Σταδιακά το ενδιαφέρον του για την έννοια του χώρου και του χρόνου τον οδηγούν την δεκαετία του 70 στην δημιουργία κατασκευών οι οποίες συνομιλούν με τον χώρο στον οποίον βρίσκονται. Οι εγκαταστάσεις στον χώρο που προκύπτουν σταδιακά μέσα από την εικαστική πορεία του Νίκου Κουρούσιη γίνονται το χαρακτηριστικό κομμάτι της δουλειά του. Ο Νίκος Κουρούσιης δεν φοβάται να πειραματιστεί και να δημιουργήσει με νέες τεχνολογίες ενσωματώνοντας στα έργα του και βίντεο, ψηφιακές εκτυπώσεις κτλ. Θεματολογικά βλέπουμε να υπάρχει ένα σταθερό ενδιαφέρον στην δουλειά του για την Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, για τις έννοιες του μύθου, του χώρου και του χρόνου.
Γενικά η δημιουργία του Ιδρύματος Νίκου Κουρούσιη είναι μια αξιέπαινη προσπάθεια που φανερώνει μια άψογη οργάνωση και επαγγελματισμό στην, ιδέα, την οργάνωση του χώρου αλλά και το όλο στήσιμο του Μουσείου. Ειδικότερα αν αναλογιστούμε την χρονική περίοδο στην οποία δημιουργήθηκε το Ίδρυμα, στο μέσο μιας κρίσης που έχει προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στους πολιτιστικούς φορείς του τόπου, τότε το εγχείρημα του Νίκου Κουρούσιη μοιάζει ακόμα πιο σημαντικό και άξιο σεβασμού. Ο Κουρούσιης μας αποδεικνύει για ακόμα μια φορά πως υπάρχουν περιθώρια για την δημιουργία ακόμα και μέσα στην περίοδο της κρίσης.
Ποιά η θέση της γυναίκας στον κόσμο της τέχνης;
Το αν στον κόσμο των εικαστικών τεχνών σήμερα έχει επιτευχθεί ισότητα σε ότι αφορά το γυναικείο και το αντρικό φύλο είναι ένα ζήτημα το οποίο έχει προβληματίσει πολλούς. Με μια επιφανειακή ματιά στον κόσμο των τεχνών βλέπουμε ότι σήμερα τα πράγματα είναι πιο ευεργετικά για τις γυναίκες καλλιτέχνες από ότι στο παρελθών. Υπάρχει όμως πραγματικά ισότητα;
Για παράδειγμα κοιτώντας σφαιρικά την τέχνη της Αναγεννησιακής Ιταλίας, βρίσκουμε γνωστά παραδείγματα από εξαίσιες τοιχογραφίες, πίνακες ζωγραφικής και αριστουργηματικά αγάλματα. Κανένα όμως από τα πιο διάσημα έργα της τέχνης εκείνης της εποχής δεν έχει δημιουργηθεί από γυναίκα. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν γυναίκες καλλιτέχνες πριν από την σύγχρονη εποχή. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρεται ευρέως σε γυναίκες καλλιτέχνες. Ενώ ο Αναγεννησιακός συγγραφέας Giorgio Vasari επαινεί επίσης ένα μεγάλο αριθμό γυναικών καλλιτεχνών. Αλλά ο κλάδος της ζωγραφικής και της γλυπτικής τέχνης θεωρείτο σαν ένα καθαρά ανδροκρατούμενο περιβάλλον και οι γυναίκες θα μπορούσε να παρακάμψουν το σύστημα μόνο υπό εξαιρετικές περιστάσεις , όπως η Ιταλίδα καλλιτέχνης της εποχής του Μπαρόκ Artemisia Gentileschi. Οι κλάδοι στους οποίους οι γυναίκες ήταν ενεργές, όπως για παράδειγμα η υφαντουργία, θεωρούνταν χειροτεχνία και όχι τέχνη. Το δεδομένο είναι ένα, δεν υπάρχει γυναίκα καλλιτέχνης που να αντιστοιχεί, αν όχι σε ταλέντο, όμως σίγουρα σε αναγνωρισιμότητα με τον Ντα Βίντσι, τον Μιχαηλ-Άγγελο, τον Ρεμπράντ ή τον Πικάσσο ή ακόμα πιο σύγχρονα όπως τον Warhol.
Είναι πολλοί που υποστηρίζουν ότι η «απουσία» ιδιοφυιών γυναικών καλλιτεχνών δεν οφείλεται μόνο στις αντίξοες συνθήκες που αντιμετώπιζαν γενικότερα οι γυναίκες των περασμένων αιώνων. Οφείλονται και στα ιδεολογικά στερεότυπα ατόμων που ασχολούνται ακόμη και σήμερα με τον κλάδο της Τέχνης, όπως οι ιστορικοί τέχνης και οι κριτικοί τέχνης που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την αναγνωρισημότητα του καλλιτέχνη. Υπάρχει μήπως μια υποσυνείδητη εικόνα του υπέρτατου έργου τέχνης και της αριστείας του καλλιτέχνη που προϋποθέτει να έχεις αρσενικό φύλο; Χιλιάδες χρόνια προκατάληψης έχουν σαν αποτέλεσμα, η αίσθηση του μεγαλείου ενός έργου τέχνης να είναι ακόμα βαθιά πατριαρχική υπόθεση. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στην λιγότερα ιδεολογική ή φιλοσοφική έκφανση του κόσμου της τέχνης, την Αγορά Έργων Τέχνης. Έργα γυναικών καλλιτεχνών έχουν μέχρι και 10 φορές χαμηλότερη τιμή από σύγχρονους άντρες συνάδελφους τους. Παρόλα αυτά, τα δεδομένα φαίνεται να καλυτερεύουν σταδιακά για της γυναίκες καλλιτέχνες. Μεγάλο επίτευγμα θεωρήθηκε για παράδειγμα η πώληση έργου της Ιμπρεσιονίστριας Berthe Morisot για 10,9 εκατομμύρια που φαίνεται να ανοίγει το δρόμο για τις γυναίκες καλλιτέχνες. Αν και ο δρόμος φαίνεται ιδιαίτερα μακρύς αν αναλογιστεί κανείς ότι η υψηλότερη τιμή για άντρα καλλιτέχνη είναι τα 205 εκατομμύρια για τα οποία πωλήθηκε το έργο του Paul Cezanne.
RSS Feed