 Η τέχνη της αντιγραφής
Η αντιγραφή έργων τέχνης από άλλους καλλιτέχνες είναι μια γκρίζα ζώνη σε ότι αφορά τις ηθικές αξίες που διέπουν την τέχνη του σήμερα. Είναι γενικά αποδεκτό ότι είναι απαράδεκτο για ένα καλλιτέχνη να αντιγράψει το έργο ενός άλλου καλλιτέχνη και να το παρουσιάσει σαν δικό του. Είναι όμως επιτρεπτό για κάποιο καλλιτέχνη να επηρεαστεί από ένα άλλο καλλιτέχνη ακόμη και να οικειοποιηθεί μια ιδέα ή μια εικόνα ενός άλλου, αρκεί αυτή να αποτελέσει αφετηρία την οποία να την εξελίξει με τον δικό του προσωπικό τρόπο.
Τι συμβαίνει όμως με τους καλλιτέχνες που επιλέγουν σαν τομέα την επαγγελματική αντιγραφή γνωστών έργων τέχνης; Που επιλέγουν δηλαδή σαν επάγγελμα την αντιγραφή έργων τέχνης επί παραγγελίας για άτομα που αγαπούν ιδιαίτερα ένα συγκεκριμένο αριστούργημα αλλά δεν μπορούν να αποκτήσουν το αυθεντικό. Σύμφωνα με τα σύγχρονα κριτήρια της τέχνης όπου η πρωτοπορία και η δημιουργικότητα κατέχουν πρώτη θέση δεν θα μπορούσαμε να τους χαρακτηρίσουμε σαν καλλιτέχνες παρά μόνο σαν ταλαντούχους τεχνίτες. Ακόμη όμως και αυτός ο χαρακτηρισμός δημιουργεί περαιτέρω ερωτήματα και προβληματισμό.
Αυτοί οι άνθρωποι για να μπορούν να πετυχαίνουν μια σωστή αντιγραφή πρέπει να έχουν το ταλέντο και τις τεχνικές ικανότητες να αντιγράψουν τα πρωτότυπα. Άρα πολλές από τις ικανότητες που θαυμάζουμε στον πρωταρχικό δημιουργό καλλιτέχνη υπάρχουν και σε αυτόν που το αντιγράφει. Άρα γιατί να μην τον χαρακτηρίσουμε καλλιτέχνη. Ακόμη αυτοί οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στα γούστα και στις ανάγκες ενός αρκετά μεγάλου μερίσματος τους κοινού που αγαπά, θαυμάζει και επιθυμεί τα έργα τους. Μάλιστα μια έρευνα στο διαδίκτυο αποκαλύπτει ότι υπάρχουν πολλές ιστοσελίδες και εταιρείες που ειδικεύονται στην αντιγραφή αριστουργημάτων Ακόμη πιο εκπληκτικό είναι ότι συχνά οι ίδιοι οι συλλέκτες και τα μουσεία τέχνης προσλαμβάνουν άτομα για να αντιγράψουν αριστουργήματα. Έτσι εκθέτουν τα αντίγραφα ενώ τα αυθεντικά παραμένουν ασφαλισμένα σε θησαυροφυλάκια ή τραπεζικές θυρίδες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση γεννιούνται ακόμη περισσότερα ερωτήματα. Ποιά η διαφορά του αυθεντικού από το αντίγραφο; Αφού ένας θεατής ο οποίος θαυμάζει την τέχνη, την τεχνική και το συναίσθημα ενός δήθεν αυθεντικού έργου μπορεί στην ουσία να θαυμάζει την τέχνη και τεχνική ενός υπέροχου αντίγραφου.
Είναι ερωτήματα που έχουν βασανίσει ανά διαστήματα πολλούς . Υπάρχουν ορισμένοι που υποστηρίζουν ότι στο αυθεντικό έργο έχει κληροδοτηθεί μια αύρα, που φέρει την ίδια την ενέργεια του δημιουργού. Όμως η ενέργεια και η αύρα του έργου τέχνης δεν είναι κάτι που μπορεί να καταγραφεί και να μετρηθεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν είναι τυχαίο που χιλιάδες θεατές κάθε χρόνο στήνονται για ώρες σε ουρές έξω από μουσείο για να θαυμάσουν τα αυθεντικά έργα τέχνης. Τώρα αν αυτό οφείλεται, στην αύρα των έργων ή στους μύθους που δημιουργούνται γύρω από την έννοια του αυθεντικού αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
 How many shades would an artist pack for holidays
Μια εναλλακτική προσέγγιση στον τρόπο που βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε την τέχνη μας προτείνει ένα νέο πρότζεκτ που παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στην παλιά Λευκωσία υπό τον τίτλο «How many shades would an artist pack for holidays». Το συγκεκριμένο πρότζεκτ διοργάνωσαν οι εικαστικοί Μαρία Τουμάζου και Μαρίνα Ξενοφώντος. Τελικό αποτέλεσμα είναι η έκθεση που παρουσιάζεται στους χώρους «Νεοτερισμοί Τουμάζου» και «Άλας» στην περιοχή Φανερωμένης στην παλιά Λευκωσία και έχει διάρκεια από τις 12/07 μέχρι τις 26/07. Οι δύο χώροι είναι παλιά καταστήματα της περιοχής που χρησιμοποιούνται τώρα σαν εκθεσιακοί χώροι. Για παράδειγμα στο κατάστημα Νεοτερισμοί Τουμάζου υπάρχουν ακόμα τα εμπορεύματα στο ισόγειο τα οποία διατίθενται προς πώληση ενώ προβολές καλλιτεχνικών βίντεο γίνονται στο μεσοπάτωμα.
Στα πλαίσια του προζεκτ προσκάλεσαν οκτώ ξένους καλλιτέχνες να συμμετέχουν στην όλη διαδικασία. Η συμμετοχή μπορούσε να γίνει με δύο πολύ διαφορετικούς τρόπους. Οι καλλιτέχνες μπορούσαν να επιλέξουν να παραμείνουν δύο βδομάδες στο νησί και να δημιουργήσουν έργα ή μπορούσαν απλά να αποστείλουν έργα και να εκπροσωπηθούν δια μέσω τους στην έκθεση.
Κοιτάζοντας την έκθεση γενικά γίνεται φανερό ότι μερικά έργα κατορθώνουν να κερδίσουν το ενδιαφέρον του θεατή περισσότερο από άλλα καθώς σε αυτά η πρόθεση του καλλιτέχνη είναι άμεσα κατανοητή. Ταυτόχρονα υπάρχουν έργα στα οποία η αναφορά στην Κύπρο είναι πιο άμεση και ευδιάκριτη ενώ σε άλλες περιπτώσεις τα έργα θα μπορούσε να είχαν δημιουργηθεί με αναφορές σε οποιαδήποτε άλλη χώρα ή κουλτούρα.
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι του όλου πρότζεκτ είναι περισσότερο η ιδέα που διαπραγματεύεται. Με την συνύπαρξη μέσα στον ίδιο χώρο έργων από καλλιτέχνες που παρέμειναν στην Κύπρο και δημιούργησαν έργα και καλλιτέχνες που απλά απέστειλαν την δουλειά τους από το εξωτερικό μπορεί να γίνει η σύγκριση των δύο αποτελεσμάτων. Ουσιαστικά αυτή η έκθεση θέτει ένα ερώτημα: μπορεί ένας καλλιτέχνης μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα, όπως είναι οι δύο βδομάδες, να βιώσει και να αφομοιώσει το περιβάλλον της χώρας ή πόλης που επισκέπτεται ώστε να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης; Ένα έργο που να μην λειτουργεί επιφανειακά αλλά να έχει μια πιο βαθιά ανάλυση των γνωρισμάτων ή προβληματισμών που σχετίζονται με την χώρα αυτή. Ακόμη γενικότερα πιο το νόημα των residencies (προγράμματα στα οποία οι καλλιτέχνες παραμένουν σε μια χώρα για ένα χρονικό διάστημα όπου τους παρέχονται οι απαραίτητες διευκολύνσεις για να πράξουν έργο);
Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία από την πλευρά των δύο εικαστικών Μαρίας Τουμάζου και Μαρίνας Ξενοφώντος. Είναι σημαντικό νέοι καλλιτέχνες να βρίσκουν τρόπους να δραστηριοποιούνται , να δημιουργούν και να πειραματίζονται και πέρα από τα καθιερωμένα πλαίσια. Έρχονται έτσι νέες φρέσκες ιδέες και δημιουργούνται αφορμές για διάλογο και προβληματισμό.
 Η ομορφιά του κόσμου της Κύπρου
Η άφιξη του διάσημου έργου του Αδαμάντιου Διαμαντή «Ο κόσμος της Κύπρου» στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο στις 24 Απριλίου 2013 ήταν ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για τα Κυπριακά εικαστικά δρώμενα. Έχοντας δει φωτογραφίες του έργου, γνωρίζοντας την ιστορική σημασία του και αναγνωρίζοντας την σημαντική θέση που κατέχει ο Αδαμάντιος Διαμαντής στην νεότερη Κυπριακή Ιστορία της Τέχνης δεν μπόρεσε να με προετοιμάσει για την ένταση και την συγκίνηση που βίωσα όταν βρέθηκα μπροστά του. Το τεραστίων διαστάσεων έργο απεικονίζει φιγούρες από τη Κυπριακή πραγματικότητα στις δεκαετίες του 50 και 60. Στόχος του δημιουργού ήταν να καταγράψει τον κόσμο και τα τοπία της Κύπρου αυτούσια, όπως τα έβλεπε ο ίδιος. Έτσι επισκεπτόταν διάφορα μέρη του νησιού και δημιουργούσε σκίτσα και εικόνες τις οποίες χρησιμοποίησε αργότερα για την δημιουργία του έργου. Οι 67 φιγούρες που αποτελούν το έργο είναι στην πλειονότητά τους πραγματικά πρόσωπα και μοιάζουν να είναι ζωγραφισμένα σε φυσικό μέγεθος. Με την χρήση τριών μόνο βασικών χρωμάτων, άσπρο, μαύρο και γήινο καφέ το έργο είναι χρωματικά λιτό. Κοιτάζοντας το έργο δεν μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει την ένταση των γραμμών, την σιγουριά στις πινελιές, την ικανότητα του καλλιτέχνη να συλλαμβάνει με μερικές μόνο γραμμές τα χαρακτηριστικά και την έκφραση στα πρόσωπα αλλά και την φρεσκάδα του έργου που δεν είναι ούτε παρα-δουλεμένο ούτε ατελές. Παρόλο το μέγεθος του, στο κάθε σημείο, στην κάθε γωνιά έχει δοθεί η κατάλληλη σημασία. Ένα πραγματικό αριστούργημα.
Στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο, το έργο μήκους 17,5 μέτρων και ύψους 1,75 μέτρων βρίσκεται εκτεθειμένο στον δεύτερο όροφο του μουσείου με τρόπο που να σχηματίζει ένα Π. Έτσι όταν ο θεατής εισέρχεται στο κέντρο του εκτεθειμένου έργου, αισθάνεται σαν να γίνεται ένα με το έργο. Ουσιαστικά είναι σαν να βρίσκεσαι στην μέση μιας πλατείας του χωριού, περικυκλωμένος από φιγούρες ανθρώπων που αποτελούσαν τον κόσμο της Κύπρου στο παρελθόν. Κατά ένα παράδοξο τρόπο ένα δισδιάστατο, ζωγραφικό έργο μοιάζει να γίνεται τρισδιάστατο και διαδραστικό.
Προσωπικά είναι η πρώτη φορά που βρέθηκα μπροστά σε ένα τόσο μνημειώδες έργο το οποίο είναι τόσο έντονα Κυπριακό. Μοιάζει να συνοψίζει μέσα του την ενέργεια και το πνεύμα της Κύπρου του παρελθόντος. Μοιάζει να υμνεί την Κύπρο του παρελθόντος. Οι φιγούρες, τα χαρακτηριστικά του προσώπου, τα σπίτια και τα τοπία στο βάθος πάλλονται με την ενέργεια του νησιού μας. Με μια ενέργεια τόσο οικεία αλλά ταυτόχρονα και τόσο ξεχασμένη, τόσο απομακρυσμένη από αυτό που γνωρίζουμε σήμερα σαν Κυπριακή πραγματικότητα.
Είναι πολύ σημαντικό που ένα έργο σταθμός στη Κυπριακή Ιστορία της Τέχνης επέστρεψε στο νησί. Για τους νέους σύγχρονους εικαστικούς αλλά ακόμη και για αυτούς που δεν ασχολούνται με την ζωγραφική είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε το παρελθόν μας, τις ρίζες μας.
Το έργο θα παραμείνει στον χώρο του Λεβέντειου Μουσείου μέχρι τις 6 Οκτωβρίου και τον Νοέμβριο θα μεταφερθεί μόνιμα στην Λεβέντειο Πινακοθήκη
 «Displays» στο Points Centre
Είναι αναμφίβολο ότι η Κρατική Συλλογή Σύγχρονης Τέχνης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού είναι μια από τις πιο σημαντικές Κρατικές πολιτιστικές Συλλογές. Παρόλες τις όποιες ελλείψεις της, αυτή την στιγμή ίσως να είναι η πιο σημαντική διαχρονική προσπάθεια καταγραφής και διαφύλαξης της Κυπριακής Σύγχρονης Τέχνης. Το τραγικό είναι ότι με την απουσία ενός Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης τα έργα αυτής της συλλογής ή παραμένουν φυλαγμένα στις αποθήκες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ή διακοσμούν κυβερνητικά γραφεία και κτίρια ή στην καλύτερη περίπτωση φιλοξενούνται στην Κρατική Πινακοθήκη. Έτσι πολλά έργα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κομβικά σημεία έμπνευσης, προβληματισμού και συζήτησης για τους νέους καλλιτέχνες βρίσκονται θαμμένα στην αφάνεια. Έργα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν απαρχή μιας ουσιαστικής κατανόησης της πορείας της σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας στην Κύπρο.
Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Points, μια ιδιωτική πρωτοβουλία που λειτούργησε πρόσφατα στην Λευκωσία, έρχεται να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά με το ερευνητικό πρόγραμμα «Displays». Το πρόγραμμα είχε σαν στόχο την ενθάρρυνση της πρόσβασης, μελέτης και επιστημονικής πλαισίωσης της Κυπριακής Κρατικής Συλλογής Σύγχρονης Τέχνης και των αρχείων της. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος διάφορα άτομα από διαφορετικούς κλάδους και τομείς που σχετίζονται με τις Εικαστικές Τέχνες επέλεξαν να παρουσιάσουν έργα από την κρατική συλλογή. Μετά την πρώτη παρουσίαση ορισμένων έργων, κάθε βδομάδα προστίθονταν και άλλα έργα που είχαν επιλεχθεί από την κρατική συλλογή. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια μη επιμελημένη ομαδική έκθεση που εξακολουθεί να παρουσιάζεται στον χώρο του κέντρου μέχρι τις 20 Ιουλίου.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα έκθεση καθώς δίνει την ευκαιρία στο κοινό να δει σημαντικά έργα σύγχρονων Κυπρίων καλλιτεχνών τα οποία διαφορετικά δεν θα είχε την ευκαιρία να δει. Ειδικότερα για τους νέους είναι ευκαιρία να γνωρίσουν και έργα από παλαιότερες σειρές Κυπρίων εικαστικών. Ταυτόχρονα πολύ ενδιαφέρον έχουν τα κείμενα που συνοδεύουν τα έργα και στα οποία παρουσιάζονται οι λόγοι που οδήγησαν τους συμμετέχοντες να επιλέξουν τα συγκεκριμένα έργα. Κοιτάζοντας την έκθεση γινόμαστε μάρτυρες της πολυμορφίας και του πλούτου της Κυπριακής εικαστικής παραγωγής αλλά και της πολυμορφίας των απόψεων και τους προβληματισμούς του κλάδου γενικότερα.
Το σημαντικό στην συγκεκριμένη πρωτοβουλία δεν είναι τόσο το τελικό αποτέλεσμα της έκθεσης, όσο η γενικότερη ιδέα και διαδικασία. Δηλαδή οι ενδιαφέρουσες συζητήσεις που δημιουργήθηκαν, οι παρουσιάσεις που έλαβαν χώρα, αλλά ακόμα πιο σημαντικό το γεγονός ότι μερικά ξεχασμένα έργα βγήκαν από την αφάνεια. Θα ήταν πολύ θετικό αν μετά από αυτό το πρόγραμμα το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού επιδίωκε τη οργάνωση τέτοιου είδους εκδηλώσεων ή εκθέσεων με έργα από την κρατική συλλογή ακόμη και στα πλαίσια συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς. Θα έδινε έτσι την ευκαιρία στον κόσμο να εκτιμήσει αλλά και να συνειδητοποιήσει πόσο σημαντική είναι η κρατική συλλογή, όχι απλά σαν μηχανισμός στήριξης των καλλιτεχνών και των γκαλερί αλλά και λόγω των έργων που την αποτελούν.
 Αναφορικά με το κείμενο μου «Η εικονική διαμαρτυρία και τα ερωτήματα» θα ήθελα να σημειώσω ότι με κανένα τρόπο δεν ήθελα να θίξω τον καλλιτέχνη Άντρο Ευσταθίου. Μέσω του σχολιασμού της συγκεκριμένης εικαστικής πράξης στόχος ήταν να τεθούν ερωτήματα και προβληματισμοί.
Η εικονική διαμαρτυρία και τα ερωτήματα
Πριν δύο βδομάδες περίπου ο Κύπριος ζωγράφος Αντρέας Ευσταθίου επέλεξε ένα ευφάνταστο τρόπο για να διαμαρτυρηθεί για τις πρόσφατες εξελίξεις στην οικονομική κατάσταση της Κύπρου.Τοποθέτησε έξω από την Κεντρική Τράπεζα είκοσι αυτοσχέδιες τουαλέτες. Οι τουαλέτες του φτιαγμένες από τον ίδιο από γύψο είχαν διπλή ερμηνεία καθώς όταν της έβλεπες από μπροστά έμοιαζαν με τουαλέτες ενώ από πίσω έμοιαζαν με ταφόπλακες. Όπως δήλωσε ο ίδιος ο καλλιτέχνης «Μέσω της εικαστικής τέχνης κάνω μια εικονική διαμαρτυρία για το καλό της Κύπρου, γι' αυτό και τις έστησα έξω από αυτό το κτίριο». Το μήνυμα που ήθελε να μεταφέρει ο καλλιτέχνης είναι προφανές. Πιστεύω ότι ο οποιοσδήποτε περαστικός περνούσε έξω από το κτίριο της Κεντρικής Τράπεζας θα μπορούσε να κατανοήσει άμεσα τι προσπαθούσε να μεταφέρει ο καλλιτέχνης. Γεννιέται όμως ένα προφανές ερώτημα, το οποία φυσικά δεν περιορίζεται στην συγκεκριμένη κίνηση αλλά είναι πολύ ευρύτερο. Είναι αυτό τέχνη ; Τι διαφοροποιεί την συγκεκριμένη κίνηση από μια οποιαδήποτε διαμαρτυρία ενός άλλου πολίτη που θα μπορούσε να τοποθετήσει κάτι παρόμοιο έξω από την Κεντρική Τράπεζα; Αν αυτή την κίνηση την έκανε ένας πολίτης τα μέσα μαζική ενημέρωσης θα την ονόμαζαν «εικαστική διαμαρτυρία»; Άραγε οι αρχές θα έδειχναν τόση ανέχεια, ή δεν του επέτρεπαν καν να τις τοποθετήσει ; Είναι φυσικά ερωτήματα που δεν μπορούν να απαντηθούν. Το μόνο που μπορούμε να δηλώσουμε είναι την αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζονται με περισσότερη ανέχεια από την κοινωνία γενικότερα σχετικά με κάποιες ιδιορρυθμίες τους.
Φυσικά αν αναλογιστούμε μια γενική ιδέα που επικρατεί σχετικά με τέχνη και τον καλλιτέχνη από τον 20ο αιώνα, ότι δηλαδή ένα αντικείμενο/δημιούργημα είναι τέχνη εφόσον το ονοματίσει έτσι ο καλλιτέχνης, τότε η συγκεκριμένη κίνηση εντάσσεται μέσα σε ένα ευρύτερο φιλοσοφικό πλαίσιο. Ταυτόχρονα όμως στην συγκεκριμένη περίπτωση βρισκόμαστε και μπροστά σε μια μουδιασμένη αντιμετώπιση από τον χώρο τον τεχνών στην Κύπρο. Δηλαδή η συγκεκριμένη κίνηση δεν φαίνεται να αναγνωρίζεται έστω και σαν μια προσωρινή «εγκατάσταση στον χώρο», ένα «επίσημο» έργο τέχνης. Αντίθετα η κίνηση μοιάζει να αγνοείται σε μεγάλο βαθμό από την καλλιτεχνική κοινότητα και να παραμένει ασχολίαστη. Σε αυτή την περίπτωση δημιουργούνται ακόμα περισσότερα ερωτήματα. Που οφείλετε αυτή η αντιμετώπιση; Αν η συγκεκριμένη κίνηση γινόταν από ένα πιο αναγνωρίσιμο καλλιτέχνη με μια πορεία και προηγούμενο στην δημιουργία πολιτικοποιημένης τέχνης και εγκαταστάσεων στον χώρο τότε η κίνηση θα είχε περισσότερη ανταπόκριση από το εικαστικό κοινό; Πιστεύω πως ναι. Ίσως αυτό να οφείλεται και στον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος ο καλλιτέχνης παρουσίασε την κίνηση. Δεν εντάχθηκε στα καθιερωμένο πλαίσιο, δεν είχε την υποστήριξη κάποιας γκαλερί, δεν ανήκε σε μια επίσημη ομάδα, δεν εξέδωσε θεωρητικό σκεπτικό, προφανώς διότι η κίνηση ήταν τόσο ξεκάθαρη που δεν το χρειαζόταν. Μήπως όμως τελικά είναι απαραίτητο; Στην τελική ίσως και ο ίδιος ο καλλιτέχνης να μην ήθελε να θεωρηθεί η κίνηση αυτή σαν έργο τέχνης, μπορεί να ήθελε απλά να προβληματίσει μήπως όμως αυτός δεν είναι και ο ρόλος της τέχνη;
 DIY Cyprus στην IsNot Gallery
Ο πολυχώρος IsNot Gallery παρουσιάζει την έκθεση DIY Cyprus μέχρι και τις 22 Ιουνίου 2013. Η έκθεσης διοργανώθηκε από τον ιδιοκτήτη και διαχειριστή της γκαλερί, Άντρο Ευσταθίου και ξεκίνησε σαν μια ανοικτή πρόσκληση προς τους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν έργα σχετικά με την κρίση στην Κύπρο.
Προσωπικά πιστεύω ότι η πρόσκληση / πρόκληση από την γκαλερί, σαν ιδέα και πράξη είναι ίσως πιο σημαντική ακόμα και από την ίδια την έκθεση. Έχοντας δημιουργηθεί και δημοσιοποιηθεί σαν ιδέα μερικές μόνο μέρες μετά το μεγάλο ξέσπασμα του κουρέματος πιστεύω ότι λειτούργησε θετικά προς πολλούς καλλιτέχνες δίνοντας τους έναυσμα και στόχο να δημιουργήσουν. Σε μια περίοδο όπου επικρατούσε ένα γενικότερο μούδιασμα και μια υποτονική διάθεση στην κοινωνία, το γεγονός ότι υπήρξε μια προσπάθεια να παρουσιαστεί η κρίση σαν έναυσμα προς την δημιουργικότητα φάνηκε να δίνει μια πιο θετική χροιά στην όλη κατάσταση.
Κοιτώντας την έκθεση σαν γενικό σύνολο μοιάζει ξεκάθαρο ότι ορισμένα έργα έχουν δημιουργηθεί για την έκθεση ενώ άλλα προϋπήρχαν της έκθεσης και απλά θεωρήθηκε ότι ταίριαζαν με το θέμα της έκθεσης. Γι’αυτό πιστεύω και πολλά έργα έχουν πιο άμεσες αναφορές προς την κρίση και την κατάσταση στην Κύπρο γενικότερα ενώ άλλα διαβάζονται και μπορούν να ερμηνευτούν από τον θεατή με αυτό τον τρόπο ακριβώς επειδή βρίσκονται σε αυτή την έκθεση. Αν εκτίθονταν στα πλαίσια μιας άλλης έκθεσης τότε η ερμηνεία που θα τους δινόταν θα ήταν πολύ διαφορετική. Όπως ήταν ίσως αναμενόμενο το έργο που είχε την περισσότερη συνάφεια με την έκθεση είναι το έργο του ίδιου του Άντρου Ευσταθίου: ένα ξε-ξεπουπουλιασμένο παγώνι πάνω σε ένα βάθρο / κολώνα. Πρόκειται για ένα καυστικό σχόλιο πάνω στην κατάντια της Κυπριακής κοινωνίας όπου η επίδειξη ήταν πιο σημαντική από την ουσία και τώρα πια έχουμε απομείνει με τα φτερά στο χέρι, να θυμόμαστε περασμένα μεγαλεία. Αυτό ήταν και το γενικότερο νόημα της όλης έκθεσης. Στα ίδια ιδεολογικά πλαίσια μοιάζει να κινείται και το έργο του, Rock the Dog. Ένα σχέδιο γκράφιτι πάνω σε ένα ξύλινο πανέλο μεταφοράς, που δείχνει μια γυναίκα σε ρετρό στυλ να τσιρίζει με τον τίτλο «it’s only money λαβ» (είναι μόνο λεφτά αγάπη). Ακόμα ένα έργο που μοιάζει να ειρωνεύεται την παλιά Κυπριακή κοινωνία και την επικέντρωση στον χρήμα. Αντίθετα έργα πιο οικουμενικά που δεν δημιουργήθηκαν για την συγκεκριμένη έκθεση και στο οποίο θα μπορούσε να δοθούν διαφορετικές ερμηνείες πέρα από τα όρια της DIY Cyprus είναι τα δύο γλυπτά του Άγγελου Μακρίδη. Ένα επι-δαπέδιο γλυπτό και μια επι-τοίχεια κατασκευή. Το γλυπτό στο πάτωμα, θυμίζει ταφόπλακα ενώ το επιτοίχειο ένα τόξο που στοχεύει ψηλά. Το ένα σηματοδοτεί ένα τέλος, το άλλο μια αρχή. Μαζί μεταφέρουν άμεσα το μήνυμα της εποχής μας. Όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιήσουμε ότι τα παλιά πέρασαν, όσο ωραία/άσχημα, καλά/κακά και αν ήταν, τόσο ποιο γρήγορα θα αντιληφθούμε ότι ήρθε ο καιρός να προχωρήσουμε, σημαδεύοντας μπροστά με ξεκάθαρους στόχους.
 Το μανιφέστο μιας γυναίκας στον κόσμο, Μαρίνα Ολύμπιος
Είναι πάντα απολαυστικό να επισκέπτεται κανείς τις εκθέσεις της Μαρίνας Ολυμπίου Λυκούργου καθώς ο θεατής έχει την αίσθηση ότι γίνεται μάρτυρας πολύ προσωπικών σκέψεων και ερευνών της εικαστικού. Το έργο, η δημιουργός/καλλιτέχνης και ο άνθρωπος μοιάζουν βαθιά συνυφασμένα καθώς μέσα από τα έργα της αντικατοπτρίζονται σαν ένα ενιαίο σύνολο. Η τέχνη είναι η ζωή της ενώ κάθε κομμάτι της ζωής της μπορεί να αποτελέσει μέρος της τέχνης της. Αυτό είναι ένα στοιχείο το οποίο δεν συναντά κανείς πάντα στους καλλιτέχνες ή τουλάχιστο δεν είναι πάντοτε τόσο καθαρό και ειλικρινές.
Η έκθεση «Το μανιφέστο μιας γυναίκας στον κόσμο» εγκαινιάστηκε στην αίθουσα Τελετών του πανεπιστήμιου Λευκωσίας την Τρίτη 28 Μαΐου και παρέμεινε ανοικτή μέχρι την Πέμπτη 30 Μαΐου. Διοργανώθηκε με την συνεργασία του Πανεπιστημίου Κύπρου, την Έδρα ΟΥΝΕΣΚΟ για την Ισότητα και Ενδυνάμωση των Φύλων και του Γαλλικού Ινστιτούτου Κύπρου. Στα εγκαίνια της έκθεσης παρουσιάστηκε η ομώνυμη έκδοση και ταινία της εικαστικού. Δυστυχώς πέρα από την βραδιά των εγκαινίων τις υπόλοιπες μέρες τα δύο αυτά μέρη της έκθεσης δεν ήταν διαθέσιμα στον χώρο, συνεπώς δεν μπορώ να μιλήσω για αυτά παρά μόνο για τις φωτογραφίες. Παρόλο που πιστεύω ότι έχω χάσει ένα σημαντικό κομμάτι του συνόλου, εντούτοις βρίσκω ότι ακόμα και από μόνη της η παρουσίαση των φωτογραφιών ήταν μαγευτική και αυτόνομη.
Πρόκειται για μια σειρά από φωτογραφίες της από διάφορα μέρη του κόσμου από την Κύπρο, το Περού, τη Βολιβία, την Ταϊλάνδη, την Καμπότζη, την Ινδονησία. Όπως εξηγεί η ίδια παντού επισκέπτεται αρχαιολογικούς χώρους της ίδιας εποχής(12ος αιώνας μΧ). Πληθυσμοί και πολιτισμοί που ενώ συνυπήρχαν την ίδια χρονική στιγμή στον ίδιο πλανήτη εντούτοις, δεν συναντήθηκαν ποτέ. Μια ιδέα που μοιάζει να συνεπαίρνει την καλλιτέχνη. Στα έργα της δημιουργεί συνθέσεις από φωτογραφίες, από τα διάφορα μέρη, φαινομενικά ασύνδετες αλλά με κοινά αισθητικά στοιχειά. Η καλλιτέχνης ανακαλύπτει μέσα από στις διαφορετικές εικόνες το κοινό στοιχείο, τον συνδετικό κρίκο. Με αυτό τον τρόπο συνδέει αρχικά σε ένα επίπεδο αισθητικής και έπειτα βαθύτερα, τους διάφορους τόπους/πολιτισμούς. Δημιουργεί έτσι μικρές αυτόνομες ενότητες φωτογραφιών που σαν ένα ενιαίο σύνολο πια μεταφέρουν στον θεατή διάφορα συναισθήματα και σκέψεις. Είναι όμως η δική της οπτική που μέσα από τα έργα της χαρίζεται στον θεατή, καθώς η καλλιτέχνης έχει το μοναδικό χάρισμα να βλέπει την ομορφιά μέσα σε κάθε τι που συναντά, είτε αυτό είναι ένα τοπίο είτε ένας αρχαιολογικός χώρος, ένα πέτρωμα, ένα φυτό, ένας άνθρωπος, ένα ζώο. Επιπλέον έχει την ικανότητα αυτή την ομορφιά να την μεταφέρει και να την μεταδίδει κάτι που εμείς δυστυχώς το θεωρούμε δεδομένο και προσπερνάμε. Μέσα από τα έργα της Μαρίνας Ολυμπίου ανακαλύπτουμε και βλέπουνε ένα πανέμορφο πλανήτη. Ελπίζω η καλλιτέχνης να παρουσιάσει σύντομα την ενότητα αυτή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να μπορεί περισσότερος κόσμος να την απολαύσει.
 The Playroom- Ελίνα Σοφοκλέους
Την ατομική έκθεση της Ελίνας Σοφοκλέους παρουσιάζει η γκαλερί Αργώ από τις 17 Μαΐου μέχρι και τις 7 Ιουνίου 2013. Πρόκειται για μια σειρά από άχρωμες μικρές κεραμικές φιγούρες τις οποίες η καλλιτέχνης συνδυάζει με διάφορα χρωματιστά αντικείμενα για να δημιουργήσει τα γλυπτά / κατασκευές της. Τα αντικείμενα σε ορισμένες περιπτώσεις τα φτιάχνει η ίδια και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι έτοιμα. Τα αντικείμενα αυτά σε σχέση με τις φιγούρες είναι πάντοτε πολύ πιο μεγάλα, υπερμεγέθη θα έλεγε κανείς. Έτσι οι φιγούρες μοιάζουν να παίζουν με τεραστίων διαστάσεων αντικείμενα / παιχνίδια, όπως σβούρες, σκάλες, ξύλινα αλογάκια, τύμπανα κτλ. Παρόλο που κοιτάζοντας τα αντικείμενα σαν μονάδες θα μπορούσαμε να τα αντιληφθούμε σαν διακοσμητικά εντούτοις σαν σύνολο, σαν έκθεση αποκτούν εικαστικό ενδιαφέρον. Όπως φανερώνει και ο τίτλος της έκθεσης η καλλιτέχνης δημιουργεί ένα τεράστιο παιχνιδότοπο (playroom) . Οι φιγούρες όμως που βλέπουμε, παρόλο το μικρό τους μέγεθος και τις μικρές διαστάσεις σε σχέση με τα αντικείμενα, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι παιδιά αλλά χοντρούληδες ενήλικες.
Ουσιαστικά μέσα από την έκθεση η καλλιτέχνης δημιουργεί ένα φανταστικό κόσμο, όπου τα πάντα μοιάζουν δυνατά. Μέσα σε αυτό τον κόσμο κυριαρχεί η ξεγνοιασιά και η χαρά του παιχνιδιού. Κανείς δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί από την σημασία που έχει δώσει στην λεπτομέρεια της κάθε κατασκευής. Τα έργα της χαρακτηρίζονται από την καθαρότητα των γραμμών, των σχημάτων και των χρωμάτων. Γίνεται προφανές ότι η ίδια έχει κατορθώσει να αφήσει την φαντασία της ελεύθερη χωρίς τους περιορισμούς του δυνατού ή του αδύνατου. Όπως φανερώνεται και μέσα από το σκεπτικό της έκθεσης το ίδιο προσπαθεί να κάνει και για τον θεατή. Η καλλιτέχνης μοιάζει να μας προσκαλεί / προκαλεί να θυμηθούμε τα παιδικά μας χρόνια όπου όλοι και όλα ήταν δυνατά. Η Ελίνα Σοφοκλέους έχοντας αντιληφθεί ότι μέσα από την καθημερινότητα έχουμε χάσει την ικανότητα να αφηνόμαστε, ότι ακόμα και όταν παίζουμε με τα παιδιά μας το κάνουμε συχνά από καθήκον προσπαθεί να κάνει τους θεατές να ξαναβρούν τον χαμένο τους παιδικό εαυτό. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρη αν το πετυχαίνει αυτό πλήρως. Σίγουρα ο θεατής που επισκέπτεται την έκθεση, μπορεί να χαμογελάσει και να χαρεί με αυτό που βλέπει. Μπορεί να νιώσει πιο αισιόδοξα με τα φωτεινά και πολύχρωμα αντικείμενα και τους ευφάνταστους τίτλους αλλά πιστεύω ότι είναι τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα μας η ανησυχία για το μέλλον, που δύσκολα μπορούμε να αφεθούμε στην παιδική ανεμελιά έστω και περιστασιακά.
 Εξυγίανση Λογικής
Ο «Πολυχώρος Αποθήκες» στην Λάρνακα παρουσιάζει την πρώτη ατομική εκθεση του εικαστικού Νικόλα Αντωνίου από το Σάββατο 18 Μαϊου μέχρι και τις 25 Μαϊου. Ο καλλιτέχνης εκθέτει μια σειρά από ζωγραφικά έργα υπό τον τίτλο «Εξυγίανση Λογικής».
Ο Νικόλας Αντωνίου παρόλο το νεαρό της ηλικίας του φαίνεται να έχει βρει την προσωπική του γραφή και τα έργα του χαρκτηρίζονται από μια κοινή αισθητική. Τα έργα του είναι ρεαλιστικά αλλά τόσο τα πρόσωπα, οι φιγούρες αλλά και τα αντικείμενα μοιάζουν να έχουν παραμορφωθεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις η παραμόρωση οφείλεται αποκλειστικά σε μια υπερβολή της προοπτικής, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η υπερβολή οφείλεται σε υπερμεγέθη ανάπτυξη ορισμένων μερών/μελών του σώματος. Αυτή η επικέντρωση του σε ορισμένα σημεία του σώματος μόνο γίνεται πιο έντονη καθώς ο καλλιτέχνης επιλέγει να κρατήσει κάποια σημεία του έργου σαν απλό σχέδιο ενώ τα υπόλοιπα να τα επεξεργαστεί ζωγραφικά με χρώμα. Το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον καθώς αντίθετα από αυτό που θα περιμέναμε τα σημεία που είναι ζωγραφισμένα δεν υπερτερούν σε σχέση με τα σημεία που είναι σχεδιασμένα. Αντίθετα τα δύο αυτά διαφορετικά είδη δημιουργούν ένα οργανικά δεμένο σύνολο μέσα σε κάθε ζωγραφικό έργο. Αυτό που σε κερδίζει στα έργα του Νικόλα είναι το ότι έχει κατορθώσει να βρέι την ισορροποία μεταξύ του αλλόκοτου και του φυσιολογικού. Έτσι τα έργα ιντρικάρουν τον θεατή ακριβώς επειδή είναι παράξενα χωρίς όμως να γίνονται αποκρουστικά.
Κοιτάζοντας το γενικό σύνολο της δουλειάς του πιστεύω ότι περισσότερο ενδιαφέρον έχουν τα ανθρωποκεντρικά έργα του και ιδιαίτερα οι προσωπογραφίες του. Σε αυτές γινόματε μάρτυρες μια αισθητικής που παραπέμπει στην σειρά από προσωπογραφίες φίλων του καλλιτέχνη Francis Bacon την δεκαετία του 1960. Ο Bacon είναι ιδιαίτερα γνωστός για τα ωμά και σκληρά έργα του μέσα από τα οποία αντικατοπτρίζονται τα ηθικά διλείματα και η κρίση αξιών του ανθρώπου του 20ου αιώνα. Οι ομοιότητες στα έργα του Νικόλα Αντωνίου με τον Francis Bacon πιστεύω οφείλονται στον ιδιότυπο τρόπο με τον οποίο χειρίζονται την ανθρώπινη μορφή και στον τρόπο με τον οποίο κατορθώνουν να μεταδόσουν τα αρνητικά συναισθημάτα, όπως ο θυμός, η φρίκη και η απομόνωση. Στις προσωπογραφίες του ο Νικόλας Αντωνίου κατορθώνει να αποτυπώσει την αγωνία του σημερινού ανθρώπου σίγουρα όχι με την ένταση των έργων του Bacon αλλά με ένα δικό του τρόπο γραφής.
Η πρώτη ατομική του Νικόλα Αντωνίου φανερώνει ένα πολλά υποσχόμενο σύγχρονο νέο καλλιτέχνη. Η αγάπη και το πάθος του για την τέχνη και την δημιουργία διαγράφεται ξεκάθαρα μέσα από τα έργα του και ελπίζω να συνεχίσει να δημιουργεί και να εξελίσσεται.
 Η Πραγματική Αλήθεια» της Άννας Βαρελλά
Την ατομική έκθεση της ζωγράφου Άννας Βαρελλά παρουσιάζει η γκαλερί Αποκάλυψη από τις 10 μέχρι τις 31 Μαΐου 2013. Πρόκειται για μια έκθεση η οποία σου προκαλεί ευθυμία και χαμόγελο, και αυτό στις μέρες μας είναι αρκετό για να αξίζει τον κόπο να δεις κάτι.
Η Άννα Βαρελλά απεικονίζει ρεαλιστικά ανθρώπινες φιγούρες στην πλειονότητα τους υπέρβαρές γυναίκες. Οι χοντρές όμως αυτές κυρίες φαίνεται να μην νοιάζονται καθόλου για τα πάχη τους. Το αντίθετο μάλιστα, απολαμβάνουν την ζωή με κάθε τρόπο. Οι γυναίκες αυτές απεικονίζονται μέσα στην καθημερινότητα τους πότε μόνες και πότε με αγαπημένα τους πρόσωπα, επίσης υπέρβαρα. Κοιτάζοντας τα έργα της Άννας Βαρελλά η πρώτη λέξη και σκέψη που δημιουργήθηκε στο μυαλό μου ήταν «Boterismο». Η λέξη προέρχεται από το όνομα του Κολομβιανού διεθνούς καλλιτέχνη Fernando Botero και αναφέρεται στην ρεαλιστική απεικόνιση ογκωδών φιγούρων με προσοχή στην λεπτομέρεια και δίνοντας τους χιουμοριστική και καυστική χροιά. Τα έργα του Fernando Botero έχουν σαν κοινό χαρακτηριστικό με την Άννα Βαρελλά την απεικόνιση υπέρβαρων ανθρώπινων φιγούρων αλλά τα κοινά τους σημεία φαίνεται να τελειώνουν εκεί, καθώς ο κολομβιανός καλλιτέχνης έχει αποδώσει με αυτή την δική του αισθητική και θέματα τα οποία αγγίζουν κοινωνικό-πολιτικές πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Έχει δημιουργήσει έργα εμπνευσμένα από την βία των καρτέλ ναρκωτικών στην Κολομβία και από τα βασανιστήρια στην φυλακή Abu Graib των Ηνωμένων Πολιτειών κατά την διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ. Στα έργα της Άννας Βαρελλά τόσο σε αυτή όσο και την προηγούμενη έκθεση δεν υπάρχουν δείγματα αναφοράς στα σκοτεινά θέματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη κοινωνία. Αντίθετα οι ροδαλές και ευτραφείς πρωταγωνίστριες των έργων της φαίνεται να ανήκουν σε μια άλλη εποχή, μια παλαιότερη εποχή. Η ρετρό αυτή διάθεση διαγράφεται τόσο στα ρούχα τους όσο και στις συμπεριφορές τους, στις ρομαντικές τους περιπτύξει και στις ναζιάρικες τους πόζες. Πέρα όμως από αυτό οι στρουμπουλές αυτές κυρίες είναι πάντα χαμογελαστές και ευτυχισμένες, πάντα έτοιμες να χαρούν την κάθε στιγμή. Η πραγματικότητα στην οποία βρίσκονται είναι ηλιόλουστη, ξέγνοιαστη και διαφορετική. Ακόμη και τα σκηνικά στα οποία βρίσκονται οι πρωταγωνίστριες των έργων της θα μπορούσε να ανήκαν στο παιδικό παραμύθι Mary Poppins. Τόσο τέλεια και αγγελικά πλασμένα είναι.
Μέσα από μια περιδιάβαση μας στην έκθεση μπορούμε να κερδίσουμε πολλά, ένα μειδίαμα, μια ευχάριστη αλλαγή διάθεσης αλλά το σημαντικότερο την επίγνωση ότι η ομορφιά της ζωής κρύβεται στις καθημερινές στιγμές απόλαυσης. Όπως λέει και ένα κλισέ, πλην όμως αληθινό σλόγκαν, τα ωραία πράγματα στην ζωή, δεν είναι πράγματα.
|
RSS Feed